Powszechne przekonanie, że każdy człowiek powinien pić 8 szklanek wody dziennie, zyskało rangę niemal zdrowotnego dogmatu. Niezależnie od wieku, stylu życia czy warunków atmosferycznych, wiele osób uznaje tę zasadę za niepodważalną. Ale czy rzeczywiście istnieją naukowe podstawy dla tej popularnej normy? Czy to możliwe, że bezrefleksyjne stosowanie tego zalecenia może przynieść więcej szkody niż pożytku?
Skąd się wzięło zalecenie, by pić 8 szklanek wody dziennie
Choć brzmi jak prosta i praktyczna rada, twierdzenie, że każdy człowiek powinien pić 8 szklanek wody dziennie, nie ma jednego, jasno określonego źródła. Najczęściej powtarzana teoria odwołuje się do zaleceń amerykańskiego National Research Council z lat 40. XX wieku, według których dorosły człowiek powinien przyjmować około 2,5 litra wody dziennie. Co jednak pominięto lub przeinaczono w późniejszych interpretacjach, to fakt, że ta ilość dotyczyła nie tylko płynów, ale również wody zawartej w jedzeniu. Warzywa, owoce, zupy – wszystkie te elementy diety dostarczają wody.
Z czasem, w wyniku upraszczania komunikatów zdrowotnych w mediach, narodziła się skrócona wersja: 8 szklanek wody dziennie. Była zwięzła, łatwa do zapamiętania i wyglądała na dobrą praktyczną wskazówkę. Jednak jej dalsze rozpowszechnienie oderwało ją od kontekstu i stworzyło wrażenie absolutnego obowiązku, co nie odzwierciedla rzeczywistości fizjologicznej większości ludzi.
Warto zaznaczyć, że czy należy pić 8 szklanek wody dziennie nie jest pytaniem, na które da się odpowiedzieć jednoznacznie „tak” lub „nie” – wszystko zależy od okoliczności, które zostaną omówione w dalszych częściach artykułu.
Czy 8 szklanek wody dziennie to uniwersalna zasada?
Zalecenie, by pić 8 szklanek wody dziennie, ignoruje jedną fundamentalną prawdę: nie istnieje uniwersalna potrzeba nawodnienia, która byłaby jednakowa dla każdego. Ludzki organizm reguluje zapotrzebowanie na wodę indywidualnie – zależnie od wieku, masy ciała, diety, aktywności fizycznej oraz klimatu.
Oto, co wpływa na rzeczywiste potrzeby organizmu:
-
Temperatura otoczenia – w upalne dni lub w warunkach dużej wilgotności ciało traci więcej płynów przez pot.
-
Aktywność fizyczna – im większy wysiłek, tym więcej wody jest potrzebne do schłodzenia organizmu i utrzymania równowagi elektrolitowej.
-
Stan zdrowia – choroby nerek, cukrzyca, infekcje gorączkowe, a także ciąża i karmienie piersią zmieniają potrzeby hydratacyjne.
-
Rodzaj diety – spożycie dużej ilości soli, białka lub produktów moczopędnych (np. kawa) może zwiększyć zapotrzebowanie na wodę.
-
Wiek i masa ciała – dzieci i osoby starsze mają inne potrzeby niż młodzi dorośli; osoby o większej masie ciała również potrzebują więcej płynów.
Dlatego pytanie czy należy pić 8 szklanek wody dziennie wymaga kontekstualizacji. To nie tyle uniwersalna zasada, co bardzo uproszczony punkt odniesienia, który może być pomocny jedynie jako ogólne przypomnienie o potrzebie nawodnienia – ale nie jako sztywna norma.
Czynniki wpływające na indywidualne zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę to kwestia indywidualna, zmienna i dynamiczna, zależna od wielu czynników fizjologicznych oraz środowiskowych. Zamiast kurczowo trzymać się sztywnego schematu, jakim jest sugestia, że należy pić 8 szklanek wody dziennie, warto przyjrzeć się konkretnym zmiennym, które realnie determinują, ile płynów powinniśmy dostarczać swojemu organizmowi.
Przede wszystkim, kluczową rolę odgrywa aktywność fizyczna. Osoby, które regularnie uprawiają sport, ćwiczą na siłowni lub pracują fizycznie, tracą więcej wody przez pot. W takich przypadkach zapotrzebowanie na płyny może sięgnąć nawet 3–4 litrów dziennie, a czasem więcej. Natomiast osoby prowadzące siedzący tryb życia mogą spokojnie funkcjonować, przyjmując nieco mniejsze ilości wody – o ile nie zaniedbują innych źródeł nawodnienia, takich jak zupy, owoce czy warzywa.
Nie bez znaczenia jest również klimat – w gorącym i suchym środowisku ciało szybciej się odwadnia. Podróżujący do krajów tropikalnych lub żyjący w rejonach o wysokiej temperaturze muszą dostosować swoje nawyki nawodnieniowe do panujących warunków. Zimą, choć utrata wody przez pot jest mniejsza, może wzrosnąć parowanie przez drogi oddechowe, zwłaszcza w ogrzewanych pomieszczeniach o niskiej wilgotności.
Dodatkowe aspekty to:
-
Wiek i masa ciała – dzieci i osoby starsze są bardziej podatne na odwodnienie, a ich organizmy szybciej odczuwają skutki niedoboru płynów. Masa ciała wpływa bezpośrednio na objętość wody, jakiej potrzebuje organizm do prawidłowego funkcjonowania.
-
Stan zdrowia – schorzenia nerek, układu pokarmowego (np. biegunki, wymioty), a także niektóre leki moczopędne znacząco zwiększają zapotrzebowanie na wodę.
-
Styl życia i dieta – wysokobiałkowa dieta, spożycie kofeiny i alkoholu to czynniki zwiększające utratę płynów lub intensyfikujące działanie nerek.
Z tego względu trudno uznać, że 8 szklanek wody dziennie to liczba, która odpowiada każdemu. Odpowiedź na pytanie czy należy pić 8 szklanek wody dziennie, brzmi więc: to zależy – od bardzo wielu, zmiennych okoliczności.
Fakty i mity o nawodnieniu – co mówi nauka, a co powiela internet
W świecie zdrowotnych porad krąży wiele uproszczeń, półprawd i zupełnych nieporozumień. Nie inaczej jest w kwestii nawodnienia. Internet pełen jest sloganów typu „jeśli nie pijesz 8 szklanek wody dziennie, narażasz się na choroby”, „uczucie pragnienia to już znak odwodnienia” czy „im więcej wody, tym lepiej”. Warto więc oddzielić fakty od mitów i zrozumieć, co rzeczywiście wspiera nauka, a co jest jedynie efektem niezweryfikowanego powielania przekazów.
Poniżej przedstawiam zestawienie najczęstszych mitów i faktów:
-
MIT: Każdy powinien pić dokładnie 8 szklanek wody dziennie.
FAKT: Rzeczywiste zapotrzebowanie zależy od wielu czynników: wieku, aktywności, diety i klimatu. -
MIT: Jeśli odczuwasz pragnienie, jesteś już odwodniony.
FAKT: Pragnienie to naturalny mechanizm regulacyjny – pojawia się zanim wystąpią niebezpieczne objawy odwodnienia. To biologiczny system ostrzegania, a nie oznaka choroby. -
MIT: Kawa i herbata odwadniają.
FAKT: Choć mają działanie moczopędne, wliczają się do bilansu płynów. Nie zastępują czystej wody, ale nie są jej wrogami. -
MIT: Im więcej pijesz, tym lepiej.
FAKT: Nadmierne spożycie wody może prowadzić do hiponatremii, czyli rozcieńczenia sodu we krwi – stan niebezpieczny, a w skrajnych przypadkach nawet śmiertelny. -
MIT: Woda z kranu szkodzi zdrowiu.
FAKT: W Polsce woda z kranu podlega rygorystycznym normom jakości i jest bezpieczna do spożycia.
Podsumowując – czy należy pić 8 szklanek wody dziennie, to pytanie, które musi być analizowane w świetle rzetelnej wiedzy, a nie powielanych automatycznie mitów. Nauka nie nakłada jednej miary na wszystkich. Każdy organizm ma swoje potrzeby, a intuicyjne słuchanie własnego ciała w połączeniu z faktami to najlepszy sposób na świadome nawodnienie.
Źródło:
https://www.mdpi.com/2072-6643/10/12/1928
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2827021
https://link.springer.com/article/10.1007/s00394-015-0944-8
https://sciencebasedmedicine.org/eight-glasses-of-water-myth/
