Wypadanie włosów to problem, który dotyka miliony ludzi na całym świecie i często wiązany jest z nadmiernym stresem. W powszechnym przekonaniu stres może błyskawicznie prowadzić do łysienia, jednak rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona. Medycyna i trychologia badają ten temat od lat, odkrywając konkretne mechanizmy biologiczne, a także obalając liczne mity krążące wśród pacjentów.
Mechanizm wpływu stresu na cykl wzrostu włosów
Ludzki cykl wzrostu włosa składa się z trzech głównych faz: anagenu (faza wzrostu), katagenu (faza przejściowa) oraz telogenu (faza spoczynku). W normalnych warunkach około 85-90% włosów znajduje się w fazie anagenu, podczas gdy reszta przechodzi przez pozostałe etapy. Gdy organizm doświadcza przewlekłego lub nagłego stresu, równowaga ta zostaje zaburzona.
Stres wpływa na układ hormonalny, w szczególności na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), która reguluje wydzielanie kortyzolu – hormonu stresu. Nadmiar kortyzolu wpływa negatywnie na mieszki włosowe poprzez:
-
przyspieszenie przejścia większej liczby włosów z fazy anagenu do telogenu,
-
indukowanie stanu zapalnego wokół mieszków włosowych,
-
zaburzanie mikrokrążenia w skórze głowy, co ogranicza dopływ substancji odżywczych i tlenu do cebulek,
-
zwiększenie produkcji wolnych rodników uszkadzających komórki skóry i mieszków włosowych.
Skumulowane efekty tych procesów prowadzą do wypadania włosów spowodowanego stresem w mechanizmie tzw. telogenowego wypadania włosów (telogen effluvium). W skrajnych przypadkach przewlekły stres może również aktywować choroby autoimmunologiczne, takie jak łysienie plackowate (alopecia areata).
Rodzaje wypadania włosów związane ze stresem
Wypadanie włosów na tle stresowym może przybierać różne formy, w zależności od mechanizmu oraz czasu trwania stresora:
-
Telogenowe wypadanie włosów (telogen effluvium): Najczęstsza forma. Objawia się znacznym przerzedzeniem włosów na całej powierzchni skóry głowy. Pojawia się zwykle 2–3 miesiące po wystąpieniu silnego stresu i często ustępuje samoistnie po kilku miesiącach, o ile przyczyna stresu zostanie wyeliminowana.
-
Łysienie plackowate (alopecia areata): Zaburzenie autoimmunologiczne, które może być wywołane przez przewlekły stres psychiczny. Objawia się ogniskowymi, dobrze odgraniczonymi obszarami pozbawionymi włosów.
-
Trichotillomania: Zaburzenie psychiczne objawiające się kompulsywnym wyrywaniem sobie włosów w odpowiedzi na stres, napięcie lub lęk.
-
Anagenowe wypadanie włosów: Rzadszy typ, w którym włosy wypadają w fazie wzrostu, zwykle pod wpływem ekstremalnych czynników stresowych, takich jak ciężka choroba czy chemioterapia.
Warto podkreślić, że organizm każdego człowieka reaguje na stres a wypadanie włosów w sposób indywidualny, zależny od genetyki, stanu zdrowia, a także odporności psychicznej.
Mity dotyczące stresu i łysienia
Temat wpływu stresu na wypadanie włosów obrosły licznymi mitami, które często wprowadzają w błąd zarówno pacjentów, jak i niektórych specjalistów. Warto skonfrontować najpopularniejsze z nich z faktami naukowymi, aby uzyskać rzeczywisty obraz problemu.
Pierwszym rozpowszechnionym mitem jest przekonanie, że stres może całkowicie wyłysieć człowieka w ciągu kilku dni. W rzeczywistości mechanizmy biologiczne nie działają tak gwałtownie. Nawet przy skrajnym stresie, takim jak żałoba, trauma czy wypadek, widoczne efekty pojawiają się zwykle po kilku tygodniach lub miesiącach, gdy większy odsetek włosów przejdzie w fazę telogenu i zacznie wypadać.
Kolejny mit dotyczy nieodwracalności tego procesu. W większości przypadków wypadanie włosów spowodowane stresem ma charakter przejściowy, o ile podjęta zostanie odpowiednia terapia oraz wyeliminowane zostaną czynniki wywołujące stres. Mieszki włosowe nie ulegają trwałemu uszkodzeniu, co daje możliwość regeneracji.
Powszechne jest również błędne przekonanie, że stres sam w sobie wystarczy do pojawienia się łysienia androgenowego, czyli klasycznego łysienia typu męskiego lub żeńskiego. Faktycznie, łysienie androgenowe uwarunkowane jest głównie genetycznie i hormonalnie. Stres może nasilać ten proces, ale nie jest jego pierwotną przyczyną.
Warto również wspomnieć o micie dotyczącym cudownych preparatów czy suplementów, które rzekomo natychmiast zatrzymują wypadanie włosów spowodowane stresem. O ile niektóre suplementy diety mogą wspomagać odbudowę cebulek dzięki zawartości biotyny, cynku czy witamin z grupy B, to nie są one w stanie zneutralizować samej przyczyny problemu, jaką jest przewlekły stres a wypadanie włosów.
Diagnostyka i leczenie wypadania włosów na tle stresowym
W przypadku podejrzenia, że przyczyną utraty włosów jest stres, kluczowa jest dokładna diagnostyka obejmująca zarówno aspekt trychologiczny, jak i psychologiczny. Specjaliści zalecają podejście wieloetapowe:
-
Dokładny wywiad medyczny i psychologiczny w celu ustalenia ewentualnych czynników stresowych, traum czy przewlekłego napięcia emocjonalnego.
-
Badania laboratoryjne, w tym ocena poziomu hormonów tarczycy, żelaza, ferrytyny, witaminy D3, cynku i innych mikroelementów.
-
Trychoskopia, czyli analiza skóry głowy i mieszków włosowych w powiększeniu, pozwalająca ocenić stopień zaawansowania wypadania oraz typ utraty włosów.
-
Wykluczenie innych przyczyn wypadania włosów, takich jak choroby autoimmunologiczne, infekcje skórne czy niedobory pokarmowe.
Leczenie wypadania włosów spowodowanego stresem powinno być kompleksowe i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Najczęściej obejmuje:
-
psychoterapię lub treningi redukcji stresu, w tym techniki relaksacyjne, mindfulness czy terapię poznawczo-behawioralną;
-
ewentualne farmakologiczne leczenie objawów lękowych i depresyjnych pod kontrolą psychiatry;
-
suplementację brakujących witamin i mikroelementów;
-
stosowanie preparatów miejscowych, takich jak minoksydyl, wspomagających wzrost włosów;
-
dbanie o odpowiednią dietę bogatą w białko, zdrowe tłuszcze oraz antyoksydanty.
W niektórych przypadkach, przy przewlekłym lub nawrotowym charakterze schorzenia, wdrażane są również terapie łączone, w tym zabiegi trychologiczne jak mezoterapia igłowa, osocze bogatopłytkowe czy laseroterapia niskopoziomowa, które mogą znacząco poprawić kondycję skóry głowy i przyspieszyć proces regeneracji.
Źródło:
https://www.mdpi.com/1422-0067/24/14/11711
https://www.dovepress.com/telogen-effluvium-a-comprehensive-review-peer-reviewed-fulltext-article-CCID
https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ803991.pdf
https://acta-apa.org/journals/acta-dermatovenerol-apa/papers/10.15570/actaapa.2019.7/actaapa.2019.7.pdf
